Ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης

Περιγραφή και ορισμός

Ο όρος ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης (IUGR-Itrauterine Growth Retardation) χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μη φυσιολογικά μικρό έμβρυο που οδηγεί σε μείωση του δυναμικού ανάπτυξης συχνά λόγω των επιπλοκών από την ανεπάρκεια του πλακούντα.^{^{1 - 3}}Τα IUGR έμβρυα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο περιγεννητικής νοσηρότητας και θνησιμότητας, συμπεριλαμβανομένου του ενδομήτριου θανάτου, ⁴ του εγκεφαλικού τραύματος, της εμβρυϊκής δυσφορίας, ⁵ της νεογνικής υποθερμίας, της υπογλυκαιμίας, ^{6 , 7} της υπερχολερυθριναιμίας και της μειωμένης ανοσολογικής λειτουργίας. ^{8 - 12} Ο όρος μικρό για την ηλικία κύησης (SGA-Small for Gestational Age) χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα νεογνό του οποίου το βάρος ή/και το μήκος είναι τουλάχιστον κατά 2 σταθερές αποκλίσεις κάτω από το μέσο όρο ή < από την 10η εκατοστιαία θέση ανάπτυξης για την αντίστοιχη ηλικία κύησης. ¹³ Ενδείξεις SGA ενδομητρίως, απλά συνιστούν μια μείωση στον ρυθμό της εμβρυϊκής ανάπτυξης και σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζουν μια οριστική διάγνωση. ^{14 , 15}

Αιτιοπαθογένεια

Έγκυες ασθενείς με μικρό σωματότυπο ή μικρό βάρος γέννησης εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για IUGR στα έμβρυα που κυοφορούν. ¹⁶ Πιθανότατα, γενετικοί παράγοντες εμπλέκονται στους παθογενετικούς μηχανισμούς καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η έκθεση σε τοξικές ουσίες (η υποξία και η υπερθερμία). ¹⁷ Οι κακές διατροφικές συνήθειες και η υποθρεψία της εγκύου με μικρό σωματότυπο φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο IUGR. ^{18 , 19} Επίσης, το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, το κάπνισμα, ²⁰ η κατάχρηση αλκοόλ σε συνδυασμό με την κακή διατροφή ενοχοποιούνται για έμβρυα με IUGR. ²¹

Ανωμαλίες του πλακούντα όπως αποκόλληση, διεισδυτικός πλακούντας, έμφρακτα, χοριοαιμαγγείωμα, υμενώδης έκφυση της ομφαλίδας μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα μικρού μεγέθους πλακούντα ή ανεπάρκεια της μητροπλακουντιακής μονάδας με επακόλουθο IUGR. ²²^{- 24} Οι αγγειακές βλάβες που παρατηρούνται στην υπερτασική νόσο της κύησης και την προεκλαμψία, τα νοσήματα του συνδετικού ιστού, ο ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης και οι χρόνιες παθήσεις των νεφρών είναι πιθανό να προκαλέσουν IUGR. ²⁵

Η σχέση με την ανευπλοειδία

Περίπου το 12% των IUGR εμβρύων συμμετρικού τύπου μπορεί να συσχετιστεί με χρωμοσωμικές ανωμαλίες. ²⁶ Η συχνότητα εμφάνισης ανευπλοειδίας σε IUGR έμβρυα με ασύμμετρου τύπου ανάπτυξη, χωρίς δομικές ανωμαλίες πριν από τις 23 εβδομάδες της κύησης, ήταν 20%, ενώ μεταξύ 23-29 εβδομάδων δεν ανεβρέθηκαν παθολογικοί καρυότυποι. ²⁷ Στο σύνδρομο Down γενικά παρατηρείται ήπια IUGR, ιδίως κατά το δεύτερο τρίμηνο της κύησης. ²⁸ Στην τρισωμία 18 η IUGR είναι πιο σοβαρή και ενίοτε μπορεί να τεκμηριωθεί ακόμα και από το πρώτο τρίμηνο. ²⁹^{, 30}

Στις περιπτώσεις χρωμοσωμικού μωσαϊκισμού της τρισωμίας 16, η ενδομήτρια βραδύτητα ανάπτυξης μπορεί να συνυπάρχει με υδράμνιο, μονήρη ομφαλική αρτηρία, διόγκωση και εκφύλιση του πλακούντα με παρουσία πολλαπλών κυστιδίων και με μικρό έλλειμμα στο μεσοκοιλιακό διάφραγμα. ³¹Γενικά η τρισωμία 16 εκτός μωσαϊκισμού είναι ασύμβατη με την ζωή και ενοχοποιείται για το 15% των πρώιμων αυτόματων εκτρώσεων επί του συνόλου των χρωμοσωμικά ανώμαλων εμβρύων. ³²

Υπερηχογραφική διάγνωση

Η υπερηχογραφική διάγνωση SGA και IUGR τίθεται όταν το εκτιμώμενο βάρος ανάπτυξης (EFW) είναι < από την 10η εκατοστιαία θέση για την αντίστοιχη ηλικία κύησης. ^{33 - 35} Ορισμένοι ερευνητές προσπάθησαν να διαχωρίσουν τα έμβρυα με SGA από τα IUGR. Στην κλινική πράξη όμως, συχνά είναι δύσκολο να γίνει αυτή η διάκριση. ³² Λόγω αυτού του προβλήματος, προτάθηκαν διάφορα άλλα υπερηχογραφικά κριτήρια για τη βελτίωση της ακρίβειας της προγεννητικής διάγνωσης του IUGR. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα διαγνωστικά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένου και του εκτιμώμενου βάρους ανάπτυξης (EFW), δεν είχε υψηλή ευαισθησία αλλά ούτε και υψηλή θετική προγνωστική αξία. ³⁶

Η χρήση πολλαπλών παραμέτρων μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία και τη θετική προγνωστική αξία της υπερηχογραφικής διάγνωσης του IUGR. ^{37 - 39}H βαθμολογία IUGR, είναι μια μέθοδος πρόβλεψης η οποία ενσωματώνει το εκτιμώμενο βάρος ανάπτυξης (EFW), τον όγκο του αμνιακού υγρού και την κατάσταση της μητρικής αρτηριακής πίεσης (φυσιολογική ή υπέρταση) στη διάγνωση ή τον αποκλεισμό του IUGR. H μέθοδος της βαθμολογίας IUGR διαθέτει υψηλή ευαισθησία και υψηλή θετική προγνωστική αξία. ³⁷^{, 38}Οι παράμετροι Doppler, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης στην ομφαλική και την μητριαία αρτηρία, προτάθηκαν ως διαγνωστικά μέσα IUGR. Αυτοί οι παράμετροι Doppler είχαν χαμηλή ευαισθησία και θετική προγνωστική αξία και ως εκ τούτου ήταν αναξιόπιστες στη διάγνωση IUGR. ^{33 , 40 - 43} Ωστόσο, σε έμβρυο με εγκατεστημένο IUGR το Doppler της ομφαλικής αρτηρίας είναι χρήσιμο στην παρακολούθηση και την διαχείριση εκείνων των εμβρύων που θα εμφανίσουν συχνότερα επιπλοκές προλαμβάνοντας ένα ομαλό περιγεννητικό αποτέλεσμα. ³³^{, 43}

Στρατηγικές διαχείρισης

Η ανίχνευση ενός μικρού σε βάρος έμβρυο θα πρέπει να εντοπίσει όλα εκείνα τα έμβρυα που κινδυνεύουν και τα οποία άμεσα θα πρέπει να τεθούν σε στενή παρακολούθηση σε μια προσπάθεια βελτίωσης του περιγεννητικού αποτελέσματος. ^{5 , 33- 35, 40} Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται διάκριση μεταξύ ενός εμβρύου με IUGR από ένα φυσιολογικό έμβρυο με SGA ή από ένα έμβρυο που είναι μικρό λόγω κάποιας ανωμαλίας, π.χ. της ανευπλοειδίας. ⁴⁴

Όταν τεθεί η διάγνωση IUGR, θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να καθοριστεί η αιτιοπαθολογία αυτής της κατάστασης, λαμβάνοντας υπόψιν μητρικούς, γενετικούς και διατροφικούς παράγοντες. ^{33, 45} Στην συνέχεια, θα πρέπει να γίνει ενδελεχής εμβρυϊκός έλεγχος για συγγενείς ανωμαλίες και να διερευνηθεί η πιθανότητα ανευπλοειδίας. Οι αξιολογήσεις του όγκου του αμνιακού υγρού (AFV), η εμβρυομετρία με τους δείκτες (HC,AC,FL) και το εκτιμώμενο εμβρυϊκό βάρος (EFW) θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε όλες τις μετρήσεις. Οι βιομετρικοί δείκτες επιτρέπουν τον υπολογισμό του EFW το οποίο αποτιμάται ορθότερα είτε με την μέτρηση της περιφέρειας της κοιλιάς (AC) είτε από τον τύπο του Hadlock χρησιμοποιώντας τους τρεις βιομετρικούς δείκτες (HC,AC,FL). ⁴⁶ Σε περιπτώσεις κυήσεων υψηλού κινδύνου (με ανεξήγητο ολιγοϋδράμνιο, προηγούμενο ιστορικό IUGR, υποθρεψίας, μη φυσιολογικών υπερηχογραφικών δεικτών, παχυσαρκίας, σακχαρώδης διαβήτης κ.λπ.) θα πρέπει επίσης να αξιολογούνται επιπρόσθετες βιομετρικές παράμετροι όπως ο λόγος HC/AC και ο λόγος FL/AC. ^{47 - 49} Τέλος, οι ανωμαλίες του πλακούντα όπως ο περιχαρακωμένος, ο διηθητικός ή ο συμφυτικός πλακούντας μπορεί να είναι η αιτία IUGR. ⁴³

Η παρακολούθηση του εμβρύου που υπολείπεται σε ανάπτυξη θα πρέπει να βασίζεται στην χρήση του καρδιοτοκογραφήματος ηρεμίας (non stress tests), ^{50 - 52} του Doppler υπερηχογραφήματος ^{53- 56}και του βιοφυσικού προφίλ. ^{57 - 59}Σε κάθε περίπτωση η προγεννητική ανίχνευση IUGR θα δώσει την ευκαιρία να χρησιμοποιηθούν όλες εκείνες οι ιατρικές παρεμβάσεις (χορήγηση κορτικοστεροειδών, περάτωση τοκετού, εισαγωγή σε μονάδα εντατικής νοσηλείας νεογνών) ώστε να μειωθεί η νοσηρότητα και η θνησιμότητα ⁶⁰καθώς αυτές σχετίζονται με ανεπάρκεια πλακούντα και σοβαρή υποξαιμία εμβρύου. ^{61 , 62}

Η επιλογή του κατάλληλου χρόνου και τρόπου περάτωσης της κύησης αποτελεί πεδίο έρευνας. ⁶³Πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι η ηλικία κύησης είναι ο σημαντικότερος παράγοντας ο οποίος επηρεάζει την συνολική επιβίωση σε έμβρυα < των 27 εβδομάδων. Σε μεγαλύτερη ηλικία κύησης και εφόσον το βάρος γέννησης υπερβαίνει τα 600gr, η Doppler μελέτη του φλεβώδους πόρου κατέχει μείζονα σημασία στην πρόγνωση του νεογνικού αποτελέσματος. ⁶⁴Για κάθε επιπλέον εβδομάδα ενδομήτριας ζωής τα έμβρυα < από τις 32 εβδομάδες συνδέονται με μείωση της περιγεννητικής τους θνησιμότητας κατά 48%. ⁶⁵ Σε κυήσεις < από τις 34 εβδομάδες, η απόφαση για περάτωση της κύησης καθορίζεται κυρίως από τα ευρήματα τις Doppler υπερηχογραφίας. Η απουσία ή η αναστροφή της αιματικής ροής στην ομφαλική αρτηρία αποτελεί ένδειξη περάτωσης τοκετού και μάλιστα άμεση όταν επηρεάζεται η κυκλοφορία στον φλεβώδη πόρο ή στην ομφαλική φλέβα. ^{66 - 68}Εάν η ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης είναι ήπια χωρίς να συνυπάρχουν μητρικές επιπλοκές ή εμβρυϊκές ανωμαλίες και οι βιοφυσικοί παράμετροι είναι φυσιολογικοί, ο τοκετός μπορεί να προγραμματιστεί μετά τις 37 εβδομάδες. ⁶⁹

Φυσική ιστορία και έκβαση

Τα IUGR έμβρυα με απουσία ή ανάστροφη τελο-διαστολική ροή στην ομφαλική αρτηρία έχουν αυξημένο ρίσκο νεογνικής θνησιμότητας και μακροπρόθεσμα, υψηλή συχνότητα μόνιμης νευρολογικής βλάβης. ⁷⁰

Τα SGA νεογνά, έχουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά μεταγεννητικής θνησιμότητας κατά την πρώτη εβδομάδα, τον πρώτο μήνα και τον πρώτο χρόνο της ζωής σε σύγκριση με τα νεογνά που είχαν φυσιολογικό ή μεγάλο για την ηλικία κύησης (LGA-Large for Gestational Age), βάρος. ³⁴Η ηλικία κύησης και το βάρος γέννησης παραμένουν οι κύριοι παράγοντες των διαταραχών της νευροανάπτυξης σε βρέφη με IUGR. ⁷¹Τα SGA νεογνά έχουν υψηλό κίνδυνο για μακροχρόνια προβλήματα όπως κοντό ανάστημα, ανάπτυξη μεταβολικής νόσου στην ενήλικη ζωή (διαβήτης τύπου 2) και καρδιαγγειακές παθήσεις. ^{72 - 78} Επίσης, κάποιες μελέτες υποστηρίζουν ότι αυτά τα παιδιά εμφανίζουν διαταραχές της εφηβείας, της αδρεναρχής (αύξηση της παραγωγής ανδρογόνων που εκδηλώνεται με την εμφάνιση της τρίχωσης του εφήβαιου) και της αναπαραγωγικής λειτουργίας. ⁷⁹

Βιβλιογραφία

Chatfield WR, Rodgers TG, Brownlee BΕ, et al. Placental scanning with computerlinked gamma camera to detect impaired blood flow and intrauterine growth retardation. Br Med J. 1975 Apr 19; 2 (5963): 120-2. PubMed | Full Text PMC
Nylund L, Lunell NO, Lewander R, et al. Uteroplacental blood flow index in intrauterine growth retardation of fetal or maternal origin. Br J Obstet Gynaecol. 1983 Jan; 90(1): 16-20. PubMed
Ergaz Z, Avgil M, Ornoy A. Intrauterine growth restriction-etiology and consequences: what do we know about the human situation and experimental animal models? Reprod Toxicol. Sep-Oct 2005; 20(3): 301-22. PubMed
Pilliod RA, Cheng YW, Snowden JM, et al. The risk of intrauterine fetal death in the small-for-gestational-age fetus. Am J Obstet Gynecol. 2012 Oct; 207(4): 318. PubMed
Lindqvist PG, Molin J. Does antenatal identification of small-for-gestational age fetuses significantly improve their outcome?. Ultrasound Obstet Gynecol. 2005 Mar; 25 (3): 258-264. PubMed
Doctor BA, O'Riordan MA, Kirchner HL, et al. Perinatal correlates and neonatal outcomes of small for gestational age infants born at term gestation. Am J Obstet Gynecol. 2001 Sep; 185(3): 652-9. PubMed
Kramer MS, Olivier M, McLean FH, et al. Impact of intrauterine growth retardation and body proportionality on fetal and neonatal outcome. Pediatrics. 1990 Nov; 86(5): 707-13. PubMed
Ferguson AC. Prolonged impairment of cellular immunity in children with intrauterine growth retardation. J Pediatr. 1978 Jul; 93(1): 52-6. PubMed
Williams RL, Creasy RK, Cunningham GC, et al. Fetal growth and perinatal viability in California. Obstet Gynecol. 1982 May; 59(5): 624-32. PubMed
Wennergren M, Wennergren G, Vilbergsson G. Obstetric characteristics and neonatal performance in a four-year small for gestational age population. Obstet Gynecol. 1988 Oct; 72(4): 615-20. PubMed
Piper JM, Xenakis EM, McFarland M, et al. Do growth-retarded premature infants have different rates of perinatal morbidity and mortality than appropriately grown premature infants?. Obstet Gynecol. 1996 Feb; 87(2): 169-74. PubMed
Kok JH, den Ouden AL, Verloove-Vanhorick SP, et al. Outcome of very preterm small for gestational age infants: the first nine years of life. Br J Obstet Gynaecol. 1998 Feb; 105(2): 162-8. PubMed
Clayton PE, Cianfarani S, Czernichow P, et al. Management of the child born small for gestational age through to adulthood: a consensus statement of the International Societies of Pediatric Endocrinology and the Growth Hormone Research Society. J Clin Endocr Metab. 2007 Mar; 92(3): 804-10. PubMed | Full Text Link
Kingdom JC, Rodeck CH, Kaufmann P. Umbilical artery Doppler more harm than good? Br J Obstet Gynaecol. 1997 Apr; 104 (4): 393-6. PubMed | Full Text Link | Full Text PDF
Kingdom JC, Burrell SJ, Kaufmann P. Pathology and clinical implications of abnormal umbilical artery Doppler waveforms. Ultrasound Obstet Gynecol. 1997 Apr; 9(4): 271-86. PubMed | Abstract | Full Text PDF
Klebanoff MA, Schulsinger C, Mednick BR, et al. Preterm and small-for-gestational-age birth across generations. Am J Obstet Gynecol. 1997 Mar; 176(3): 521-6. PubMed
Galan HL, Hussey MJ, Barbera A, et al. Relationship of fetal growth to duration of heat stress in an ovine model of placental insufficiency. Am J Obstet Gynecol. 1999 May; 180 (5): 1278-82. PubMed
Simpson JW, Lawless RW, Mitchell AC. Responsibility of the obstetrician to the fetus. II. Influence of prepregnancy weight and pregnancy weight gain on birthweight. Obstet Gynecol. 1975 May; 45(5): 481-7. PubMed
Lumey LH, Stein AD. Offspring birth weights after maternal intrauterine undernutrition: a comparison within sibships. Am J Epidemiol. 1997 Nov 15; 146(10): 810-9. PubMed | Full Text Link
Bouhours-Nouet N, May-Panloup P, Coutant R, et al. Maternal smoking is associated with mitochondrial DNA depletion and respiratory chain complex III deficiency in placenta. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2005 Jan; 288(1): E171-7. PubMed | Full Text Link
Wilcox MA, Smith SJ, Johnson IR, et al. The effect of social deprivation on birthweight, excluding physiological and pathological effects. Br J Obstet Gynaecol. 1995 Nov; 102(11): 918-24. PubMed
Heinonen S, Taipale P, Saarikoski S. Weights of placentae from small-for-gestational age infants revisited. Placenta. 2001 May;22(5):399-404. PubMed
Mathews F, Youngman L, Neil A. Maternal circulating nutrient concentrations in pregnancy: implications for birth and placental weights of term infants. Am J Clin Nutr. 2004 Jan; 79(1): 103-10. PubMed
Madazli R, Somunkiran A, Calay Z, et al. Histomorphology of the placenta and the placental bed of growth restricted foetuses and correlation with the Doppler velocimetries of the uterine and umbilical arteries. Placenta. 2003 May; 24(5): 510-6. PubMed
Khong TY. Acute atherosis in pregnancies complicated by hypertension, small-for-gestational-age infants, and diabetes mellitus. Arch Pathol Lab Med. 1991 Jul; 115(7): 722-5. PubMed
Petrović B, Ljubić A, Nikolić L. Chromosomal aberrations as etiological factors of intrauterine growth retardation. Vojnosanit Pregl. 2008 Mar; 65(3): 195-8. PubMed
Sagi-Dain L, Peleg A, Sagi S. First-Trimester Crown-Rump Length and Risk of Chromosomal Aberrations-A Systematic Review and Meta-analysis. Obstet Gynecol Surv. 2017 Oct; 72 (10): 603-609. PubMed
Thelander HE, Pryor HB. Abnormal patterns of growth and development in mongolism. An anthropometric study. Clin Pediatr (Phila). 1966 Aug; 5(8): 493-501. PubMed
Droste S, FitzSimmons J, Pascoe-Mason J, et al. Growth of linear parameters in trisomy 18 fetuses. Am J Obstet Gynecol. 1990 Jul; 163 (1 Pt 1): 158-61. PubMed
Khoury MJ, Erickson JD, Cordero JF, et al. Congenital malformations and intrauterine growth retardation: a population study. Pediatrics. 1988 Jul; 82(1): 83-90. PubMed
Astner A, Schwinger E, Caliebe A, et al. Sonographically detected fetal and placental abnormalities associated with trisomy 16 confined to the placenta. A case report and review of the literature. Prenat Diagn. 1998 Dec; 18(12): 1308-15. PubMed
Kalousek DK, Langlois S, Barrett I, et al. Uniparental disomy for chromosome 16 in humans. Am J Hum Genet. 1993 Jan; 52(1): 8-16. PubMed
Mayer C, Joseph KS. Fetal growth: a review of terms, concepts and issues relevant to obstetrics. Ultrasound Obstet Gynecol. 2013 Feb; 41(2): 136-145. PubMed
Chen HY, SP Chauhan, TC Ward, et al. Aberrant fetal growth and early, late, and postneonatal mortality: an analysis of Milwaukee births, 1996-2007. Am J Obstet Gynecol. 2011 Mar; 204(3): 261.e1-261. PubMed
Divon MY. Fetal growth restriction: diagnosis. UpToDate
Benson CB, Doubilet PM, Saltzman DH. Intrauterine growth retardation: predictive value of US criteria for antenatal diagnosis. Radiology. 1986 Aug; 160(2): 415-7. PubMed
Benson CB, Boswell SB, Brown DL, et al. Improved prediction of intrauterine growth retardation with use of multiple parameters. Radiology. 1988 Jul; 168(1): 7-12. PubMed
Benson CB, Belville JS, Lentini JF, et al. Intrauterine growth retardation: diagnosis based on multiple parameters--a prospective study. Radiology. 1990 Nov; 177(2): 499-502. PubMed
Stirnemann JJ, Benoist G, Salomon LJ, et al. Optimal risk assessment of small-for-gestational-age fetuses using 31-34-week biometry in a low-risk population. Ultrasound Obstet Gynecol. 2014 Mar; 43(3): 311-6. PubMed
Society for Maternal-Fetal Medicine Publications Committee E Berkley, SP Chauhan, A Abuhamad. Doppler assessment of the fetus with intrauterine growth restriction. Am J Obstet Gynecol. 2012 Apr; 206(4): 300-8. PubMed
Benson CB, Doubilet PM. Doppler criteria for intrauterine growth retardation: predictive values. J Ultrasound Med. 1988 Dec; 7(12): 655-9. PubMed
Morris RK, Malin G, Robson SC, et al. Fetal umbilical artery Doppler to predict compromise of fetal/neonatal wellbeing in a high-risk population: systematic review and bivariate meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol. 2011 Feb; 37(2): 135-42. PubMed
Burke G, Stuart B, Crowley P, et al. Is intrauterine growth retardation with normal umbilical artery blood flow a benign condition? BMJ. 1990 Apr 21; 300 (6731): 1044-5. PubMed
Zollner U, Rehn M, Girschick G, et al. Obstetric management of fetal growth retardation. Z Geburtshilfe Neonatol. 2011 Apr; 215 (2): 49-59. PubMed
Lin CC, Santolaya-Forgas J. Current concepts of fetal growth restriction: part I. Causes, classification, and pathophysiology. Obstet Gynecol. 1998 Dec; 92(6): 1044-55.PubMed
Vayssière C, Sentilhes L, Ego A, et al. Fetal growth restriction and intra-uterine growth restriction: guidelines for clinical practice from the French College of Gynaecologists and Obstetricians. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2015 Oct; 193: 10-8. PubMed
Mintz MC, Landon MB. Sonographic diagnosis of fetal growth disorders. Clin Obstet Gynecol. 1988 Mar; 31(1): 44-52. PubMed
Crane JP, Kopta MM. Prediction of intrauterine growth retardation via ultrasonically measured head/abdominal circumference ratios. Obstet Gynecol. 1979 Nov; 54(5): 597-601. PubMed
Hadlock FP, Deter RL, Harrist RB, et al. A date-independent predictor of intrauterine growth retardation: femur length/abdominal circumference ratio. AJR Am J Roentgenol. 1983 Nov; 141(5): 979-84. PubMed
Henson GL, Dawes GS, Redman CW. Antenatal fetal heart-rate variability in relation to fetal acid-base status at caesarean section. Br J Obstet Gynaecol. 1983 Jun;90(6):516-21. PubMed
Henson GL, Dawes GS, Redman CW. Characterization of the reduced heart rate variation in growth-retarded fetuses. Br J Obstet Gynaecol. 1984 Aug; 91(8): 751-5. PubMed
Smith JH, Anand KJ, Cotes PM, et al. Antenatal fetal heart rate variation in relation to the respiratory and metabolic status of the compromised human fetus. Br J Obstet Gynaecol. 1988 Oct; 95(10): 980-9. PubMed
Kinzler WL, Vintzileos AM. Fetal growth restriction: a modern approach. Curr Opin Obstet Gynecol. 2008 Apr; 20(2): 125-31. PubMed
Botsis D, Vrachnis N, Christodoulakos G. Doppler assessment of the intrauterine growth-restricted fetus. Ann N Y Acad Sci. 2006 Dec; 1092: 297-303. PubMed
Ferrazzi E, Bulfamante G, Mezzopane R, et al. Uterine Doppler velocimetry and placental hypoxic-ischemic lesion in pregnancies with fetal intrauterine growth restriction. Placenta. 1999 Jul-Aug; 20(5-6): 389-94. PubMed
Senat MV, Tsatsaris V. Prenatal management of isolated IUGR. J Gynecol Obstet Biol Reprod (Paris). 2013 Dec; 42(8): 941-65. PubMed
Baschat AA, Gembruch U, Harman CR. The sequence of changes in Doppler and biophysical parameters as severe fetal growth restriction worsens. Ultrasound Obstet Gynecol. 2001 Dec;18(6):571-7. PubMed
Baschat AA, Galan HL, Bhide A, et al. Doppler and biophysical assessment in growth restricted fetuses: distribution of test results. Ultrasound Obstet Gynecol. 2006 Jan; 27(1): 41-7. PubMed
Turan S, Turan OM, Berg C, et al. Computerized fetal heart rate analysis, Doppler ultrasound and biophysical profile score in the prediction of acid-base status of growth-restricted fetuses. Ultrasound Obstet Gynecol. 2007 Oct; 30(5): 750-6. PubMed
Visentin S, Londero AP, Grumolato F, et al. Timing of delivery and neonatal outcomes for small-for-gestational-age fetuses. J Ultrasound Med. 2014 Oct; 33(10): 1721-8. PubMed
Baschat AA. Doppler application in the delivery timing of the preterm growth-restricted fetus: another step in the right direction. Ultrasound Obstet. 2004 Feb; 23(2): 111-8. PubMed
Jouannic JM, Chanelles O, Rosenblatt J, et al. Screening and timing for the delivery of fetuses with intrauterine growth restriction of vascular origin. Gynecol Obstet Fertil. 2006 Mar; 34(3):2 48-53. PubMed
The GRIT Study Group. When do obstetricians recommend delivery for a high-risk preterm growth-retarded fetus?. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 1996 Aug; 67(2): 121-6. PubMed
Baschat AA, Cosmi E, Bilardo CM, et al. Predictors of neonatal outcome in early-onset placental dysfunction. Obstet Gynecol. 2007 Feb; 109(2 Pt 1): 253-61. PubMed
Mari G, Hanif F, Treadwell MC, et al. Gestational age at delivery and Doppler waveforms in very preterm intrauterine growth-restricted fetuses as predictors of perinatal mortality. J Ultrasound Med. 2007 May; 26(5): 555-9; quiz 560-2. PubMed
Bilardo CM, Wolf H, Stigter RH, et al. Relationship between monitoring parameters and perinatal outcome in severe, early intrauterine growth restriction. Ultrasound Obstet Gynecol. 2004 Feb; 23(2): 119-25. PubMed
Unterscheider J, Daly S, Geary MP. Definition and management of fetal growth restriction: a survey of contemporary attitudes. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2014 Mar; 174: 41-5. PubMed
Marsál K. Obstetric management of intrauterine growth restriction. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2009 Dec; 23(6): 857-70. PubMed
Sharp A, Duong C2, Agarwal U3, et al. Screening and management of the small for gestational age fetus in the UK: A survey of practice. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2018 Oct 25; 231: 220-224. PubMed
Valcamonico A, Danti L, Frusca T, et al. Absent end‐diastolic velocity in umbilical artery: risk of neonatal morbidity and brain damage. Am J Obstet Gynecol. 1994 Mar; 170(3): 796-801. PubMed
Baschat AA, Viscardi RM, Hussey-Gardner B, et al. Infant neurodevelopment following fetal growth restriction: relationship with antepartum surveillance parameters. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009 Jan; 33(1): 44-50. PubMed
Hales CN, Barker DJ, Clark PM, et al. Fetal and infant growth and impaired glucose tolerance at age 64. Br Med J. 1991 Oct 26; 303 (6809) :1019-22. PubMed | Full Text PMC
Fall CH, Osmond C, Barker DJ, et al. Fetal and infant growth and cardiovascular risk factors in women. BMJ. 1995 Feb 18; 310 (6977): 428-32. PubMed | Full Text PMC | Full Text BMJ
Forsen T, Eriksson J, Tuomilehto J, et al. The fetal and childhood growth of persons who develop type 2 diabetes. Ann Intern Med. 2000 Aug 1; 133 (3): 176-82. PubMed
Newsome CA, Shiell AW, Fall CHD, et al. Is birth weight related to later glucose and insulin metabolism? A systemic review. Diabet Med. 2003 May; 20 (5): 339-48. PubMed
Whincup PH, Kaye SJ, Owen CG, et al. Birth weight and risk of type 2 diabetes: a systematic review. JAMA. 2008 Dec 24; 300 (24): 2886-97. PubMed
Kaijser M, Bonamy AK, Akre O, et al. Perinatal risk factors for diabetes in later life. Diabetes. 2009 Mar; 58 (3): 523-6. PubMed | Full Text PMC | Full Text Link
Gatford KL, Kaur G, Falcão-Tebas F, et al. Exercise as an intervention to improve metabolic outcomes after intrauterine growth restriction. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2014 May 1; 306 (9): E999-1012. PubMed | Full Text Link
Darendeliler F. IUGR: Genetic influences, metabolic problems, environmental associations/triggers, current and future management. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2019 Jun; 33 (3): 101260. PubMed

Πληροφορίες

Μετρητής

Διαβάστηκε:
9267 φορές

Ιστορικό δημοσίευσης

Ημ/νία δημιουργίας άρθρου:
Παρασκευή, 23 Νοεμβρίου 2018 12:29

Ημ/νία τελευταίας τροποποίησης:
Τετάρτη, 22 Ιουλίου 2020 17:52

Συντάκτης άρθρου:
Δρ Αναστάσιος Κοκοβίδης

Βιβλιογραφία

παραπομπές

Λεπτομέρειες

Share it

επιστροφή στην κορυφή