Περιγραφή και συχνότητα εμφάνισης
Φυσιολογικά ο πλακούντας εμφυτεύεται στο ενδομήτριο-το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας-και σε πλεονεκτική θέση για το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που η θέση αυτή δεν είναι ευεργετική και ο πλακουντιακός ιστός εντοπίζεται στο κατώτερο τμήμα της μήτρας-το έσω στόμιο του τραχήλου-οπότε καλείται προδρομικός. Η υπερηχογραφική εντόπιση του προδρομικού πλακούντα στη διάρκεια του 2ου τριμήνου ποικίλλει από 6-49% σε διάφορες μελέτες, αλλά η επίπτωση ενός πραγματικά "αμετακίνητου προδρομικού" πλακούντα είναι πολύ χαμηλότερη και κυμαίνεται σε ποσοστό 1 έως 5% (Gallen, Ultrasonografhy in Obstetrics and Gynecology 2000, 608). Αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν προδρομικό πλακούντα έχουν οι έγκυες μεγαλύτερης ηλικίας, οι πολύτοκες, αυτές με ιστορικό χειρουργείων στην μήτρα ή εκτρώσεων και οι καπνίστριες.
Ταξινόμηση
Ορισμένα κέντρα προγεννητικού ελέγχου χρησιμοποίησαν το υπερηχογράφημα για να αξιολογήσουν την σοβαρότητα της κατάστασης μια και οι συνέπειες ενός προδρομικού πλακούντα αφορούν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας για την μητέρα και το έμβρυο, αυξημένη πιθανότητα καισαρικής τομής και πιθανώς κίνδυνο για ανώμαλη πρόσφυση δηλαδή στιφρό πλακούντα. Όταν η απόσταση του πλακούντα από το έσω τραχηλικό στόμιο βρίσκεται πάνω από 2 έως 3 cm οι κίνδυνοι αυτοί ελαχιστοποιούνται (Alan DeCherney-Laouren Nathan. Σύγχρονη διάγνωση και θεραπεία στην Μαιευτική και Γυναικολογία 2005, 198), ενώ οριακά προδρομικός θεωρείται ο πλακούντας όταν η απόσταση αυτή είναι μεταξύ 2 και 3 cm. Πλήρης χαρακτηρίστηκε ο προδρομικός πλακούντας του οποίου ο πλακουντιακός ιστός επικαλύπτει ολόκληρο το έσω τραχηλικό στόμιο, ενώ ατελής όταν επικαλύπτει μόνο μέρος του στομίου.
Υπερηχογραφική διάγνωση
Ο προδρομικός πλακούντας μπορεί να διαγνωστεί με κοιλιακό ή κολπικό υπερηχογράφημα, με ευαισθησία που προσεγγίζει σχεδόν το 100% ακόμη και πρώιμα με μικρότερα όμως ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 93% και 97%. Ο διαχωρισμός σε πλήρη και ατελή, η ηλικία κύησης στην οποία εντοπίστηκε ο προδρομικός πλακούντας αλλά και η προσπάθεια αποφυγής ψευδώς θετικών και αρνητικών πληροφοριών, ανέβασαν την ειδικότητα της εξέτασης.
Μια σημαντική εξήγηση για ένα ψευδώς-θετικό αποτέλεσμα δίνει η γεμάτη ουροδόχος κύστη. Η κύστη μπορεί να προκαλέσει μια παραπλανητική εντύπωση προδρομικού πλακούντα επειδή συμπιέζει και παραμορφώνει το κατώτερο τμήμα της μήτρας. Εάν υπάρχει υποψία προδρομικού πλακούντα κατά την διάρκεια της εξέτασης με γεμάτη την ουροδόχο κύστη, θα πρέπει αυτός να επαναξιολογείται αφότου έχει εκκενωθεί η κύστη. Μια άλλη συχνή πηγή παραγωγής ψευδώς-θετικής απεικόνισης θεωρείται η παρουσία σύσπασης ή ινομυώματος στο κατώτερο τμήμα της μήτρας που αναγνωρίζεται ως εστιακή πάχυνση του μυομητρίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μέτρηση του πάχους του μυομητρίου θα αποκαλύψει μήκος κοντά ή πάνω από 2 εκ.
Στρατηγική διαχείρισης
Οι P. Taipale και συνεργάτες (Taipale P. ,Hiilesmaa V., Ylostalo P. Obstet Gynecol. 1997, 364) καθιέρωσαν την διακολπική υπερηχογραφία σαν μέθοδο ρουτίνας νωρίς στην εγκυμοσύνη-πριν τις 20 εβδομάδες-σε χαμηλή εντόπιση του πλακούντα για να προβλέψουν την πιθανότητα προδρομικού πλακούντα στο γ΄τρίμηνο. Βρήκαν προδρομικό πλακούντα στο τέλος της εγκυμοσύνης, σε ποσοστό 5% όταν ο πλακούντας επεκτεινόταν περισσότερο από 15 χιλ πάνω άπω το έσω στόμιο του τραχήλου, στις 12 με 16 εβδομάδες.
Η Lauria MR και συνεργάτες (Lauria MR, Smith RS, Treadwell MC. Ultrasound Obstet Gynecol 1996, 337) απέδειξαν ότι ο πλακούντας που επικαλύπτει το έσω στόμιο περισσότερο από 10 χιλ., στις 15 με 20 εβδομάδες, καθιστά μελλοντικό προδρομικό πλακούντα στο τέλος της κύησης με ευαισθησία 100% και ειδικότητα 85%. Συνολικά η μελέτη συμπεριελάμβανε 1,1% προδρομικό πλακούντα, στις 15 με 20 εβδομάδες, αλλά από αυτούς μόνο 14% τελικά παρέμεινε προδρομικός μέχρι το τέλος της κύησης. Η έγκυος με προδρομικό πλακούντα διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για διαταραχή της πλακουντιακής πρόσφυσης. Επομένως, μόλις τεθεί η υπερηχογραφική διάγνωση προδρομικού πλακούντα, θα πρέπει να αξιολογηθεί το σημείο πρόσφυσης, της πλακουντιακής άλως στο μυομήτριο για να αποκλειστεί μια ταυτόχρονη ανωμαλία της πρόσφυσης. Οι βαθμοί παθολογικής πλακουντιακής πρόσφυσης συμπεριλαμβάνουν τον συμφυτικό, τον στιφρό, και τον διεισδυτικό πλακούντα. Ο συμφυτικός (στιφρός) πλακούντας αναφέρεται στην επέκταση του πλακούντα στο μυομήτριο και ο διεισδυτικός πλακούντας δείχνει τη διείσδυση της λάχνης μέσα στο μυομήτριο ή και πέρα από τον ορογόνο χιτώνα της μήτρας. Η απεικόνιση ενός πλακούντα-στο τέλος της κύησης-που βρίσκεται σε απόσταση 2 εκ. ή λιγότερο από το έσω στόμιο με διακοιλιακό υπερηχογράφημα τοποθετεί του ασθενείς σε ρίσκο για προδρομικό πλακούντα και σοβαρή σκέψη για προγραμματισμό τοκετού με καισαρική τομή.
Φυσική ιστορία και έκβαση
Στους ασθενείς με εμφανή προδρομικό πλακούντα κατά τη διάρκεια του 2ου τριμήνου, ο βαθμός συμμετρίας του πλακούντα όσον αφορά το εσωτερικό στόμιο είναι χρήσιμος στην πρόβλεψη της πιθανότητας εάν θα παραμείνει ή θα μετακινηθεί. Ο συμμετρικός, κεντρικά τοποθετημένος, προδρομικός πλακούντας προβλέπεται με πολύ μεγάλη πιθανότητα να παραμείνει αμετακίνητος μέχρι τον τοκετό από έναν ασύμμετρο ή οριακά προδρομικό πλακούντα. Οι χαμηλής πρόσφυσης ή οι εν δυνάμη προδρομικοί πλακούντες είναι συχνό εύρημα στο 2ο τρίμηνο, αλλά τελικά μια μικρή μόνο μειονότητα θα επιμείνει μέχρι το τέλος του 3ου τριμήνου (1-5%).
