Ολιγοϋδράμνιο

Περιγραφή και ορισμός

Ολιγοϋδράμνιο καλείται ο όγκος αμνιακού υγρού (AFV) που βρίσκεται κάτω από 200mL¹ ή κάτω από 500mL.² Με τεχνικές υπερήχων, ολιγοϋδράμνιο ορίστηκε ως ο βαθύτερος κάθετος θύλακος (SDP) < από 2cm,³ δείκτης αμνιακού υγρού (AFI) < από 5cm ^{4 , 5} ή AFI που βρίσκεται κάτω από την 5η εκατοστιαία θέση για την αντίστοιχη ηλικία κύησης ^{6 , 7} ή ένας υποκειμενικά χαμηλός AFV. ⁸ Ως οριακός AFV, ορίστηκε AFI μεταξύ 5cm-8cm ή 5cm-10cm και συσχετίστηκε μαζί με το ολιγοϋδράμνιο με αυξημένο κίνδυνο για εμβρυϊκές δυσπλασίες, υπολειπόμενη ανάπτυξη και πρόωρο τοκετό, εάν διαγνωστεί στις 24-34 εβδομάδες κύησης. ^{9 , 10}

Δημογραφικά στοιχεία

Η συχνότητα εμφάνισης του ολιγοϋδράμνιου, αναφέρεται επίσης ως ολιγάμνιο, κυμαίνεται από 0,5% έως 8% του συνόλου των κυήσεων.

Αιτιοπαθογένεια

Ο χαμηλός όγκος αμνιακού υγρού (AFV) μπορεί να οφείλεται σε ελαττωμένη παραγωγή υγρών, σε απώλεια, ή, μπορεί τα αίτια να είναι ιδιοπαθή. Η ελαττωμένη παραγωγή υγρών μπορεί να είναι το αποτέλεσμα, απουσίας ή δυσλειτουργίας νεφρών, απόφραξης ουροποιητικού συστήματος, μη φυσιολογικής λειτουργίας πλακούντα ή αφυδάτωσης της μητέρας. Η απώλεια του αμνιακού υγρού (AF), μπορεί να οφείλεται σε πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (PPROM).

Χαμηλός όγκος αμνιακού υγρού (AFV), μπορεί επίσης να συμπεραίνεται, λόγω έκθεσης της μητέρας σε φάρμακα, όπως: αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (Angiotensin Converting Enzyme), αναστολείς υποδοχέων αγγειοτενσίνης (Angiotensin Receptor Blockers) ¹¹ ή μη στεροειδείς παράγοντες όπως, ινδομεθακίνη. ¹²

Πρόωρη ρήξη εμβρυϊκών υμένων

Η πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (PPROM), συμβαίνει στο 1,7% έως 6% των κυήσεων μεταξύ 24ης και 34ης εβδομάδας και εμφανίζεται στο 1% περίπου των κυήσεων μεταξύ 16ης και 26ης εβδομάδας. Η πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (PPROM) σχετίζεται με άμεσο κίνδυνο αποβολής στο 40% των περιπτώσεων. Αυτό οφείλεται συνήθως σε εγκατεστημένη χοριοαμνιονιτιδα και σε διάστημα 5 ημερών μετά την απώλεια υγρού. ¹³Πενήντα τοις εκατό (50%) των εναπομενουσών κυήσεων που επιπλέκονται με πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (PPROM) πριν τις 24 εβδομάδες, θα έχουν ως επακόλουθο εμβρυϊκή πνευμονική υποπλασία. Προϋπόθεση για την τελική φάση της ανάπτυξης (σωληνοειδής) των εμβρυϊκών πνευμόνων, είναι η παρουσία φυσιολογικής ποσότητας αμνιακού υγρού η οποία πραγματοποιείται μεταξύ 16ης και 25ης εβδομάδας της κύησης και έχει απολεσθεί.

Υπάρχει αξιοσημείωτη διαφορά στο ποσοστό περιγεννητικής επιβίωσης μεταξύ, πρόωρης ρήξης των εμβρυϊκών υμένων (9%) και ρήξης υμένων μετά αμνιοκέντηση (91%). Αυτό, εξηγείται από το γεγονός της αναπλήρωσης του αμνιακού υγρού, στα φυσιολογικά επίπεδα, εντός διαστήματος 2 εβδομάδων μετά την επέμβαση. ¹⁴ Φτωχά προγνωστικά σημεία μετά από πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (PPROM) θεωρούνται: α) έναρξη ολιγοϋδράμνιου πριν τις 24 εβδομάδες, ειδικότερα μεταξύ 16-18 εβδομάδες, β) η διάρκεια σοβαρού ολιγάμνιου είναι μεγαλύτερη από 2 εβδομάδες γ) η παρουσία σοβαρού ολιγοϋδράμνιου (ολιγάμνιου), δηλαδή δείκτης αμνιακού υγρού (AFI) <5cm, οριζόμενο με οποιαδήποτε μέθοδο μέτρησης. Η ύπαρξη τέτοιων σημείων προσδίδουν ποσοστό θνησιμότητας > 50% έως 60%. ^{14 , 15}

Ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη

Υπάρχει μια άμεση σχέση μεταξύ ελαττωμένου όγκου αμνιακού υγρού (AFV) και ενδομήτριας υπολειπόμενης ανάπτυξης. ^{16 , 17} Η σχέση αυτή είναι γνωστή από παλιά και αντικατοπτρίζει εκείνες τις κυήσεις στις οποίες η χρόνια υποξία ανακατένειμε το εμβρυϊκό αίμα στα πιο ζωτικά όργανα: εγκέφαλο, καρδιά και επινεφρίδια, εις βάρος άλλων οργάνων όπως: νεφροί, πνεύμονες με συνέπεια μειωμένη παραγωγή εμβρυϊκών ούρων και πνευμονικών εκκρίσεων που συμβάλουν στην διατήρηση του πραγματικού όγκου του αμνιακού υγρού (AFV).

Εμβρυϊκές ανωμαλίες

Συγγενείς ανωμαλίες αποκαλύπτονται στο 4,5% έως 37% των εμβρύων με ολιγοϋδράμνιο. Οι ασθενείς που προσβάλλονται από ολιγοϋδράμνιο στο δεύτερο τρίμηνο της κύησης εμφανίζουν υψηλότερο επιπολασμό εμβρυϊκών δομικών δυσμορφιών από αυτούς που προσβάλλονται στο τρίτο τρίμηνο (50,7% έναντι 22,1%) και έχουν αντίστοιχα χαμηλότερα ποσοστά εμβρυϊκής επιβίωσης (10,2% έναντι 85,3%), ως συνέπεια της σοβαρότητας αυτών των καταστάσεων. ¹⁸ Οι εμβρυϊκές ανωμαλίες που σχετίζονται με ολιγάμνιο συμπεριλαμβάνουν παθήσεις των ουροφόρων οδών:

Αμφοτερόπλευρος νεφρική αγενεσία. Ο βαθμός ολιγοϋδράμνιο σχετίζεται με την σοβαρότητα των νεφρικών ανωμαλιών, ιδίως η νεφρική αγενεσία στην οποία παρατηρείται ανυδράμνιο. Επιπλέον, το έμβρυο με νεφρική αγενεσία στις 20 ή περισσότερες εβδομάδες θα έχει καρδιομεγαλία και ειδικότερα υπερτροφία της δεξιάς κοιλίας. Η υποτιθέμενη αιτιολογία αυτού του καρδιακού χαρακτηριστικού είναι η έλλειψη παραγωγής προλίνης από τον νεφρό που οδηγεί σε πνευμονική υποπλασία και προκύπτουσα πνευμονική υπέρταση. ²⁹
Αμφοτερόπλευροι πολυκυστικοί δυσπλαστικοί νεφροί με ή χωρίς ανευπλοειδία.
Απόφραξη της εξόδου της ουροδόχου κύστης με τον μηχανισμό της οπίσθιας βαλβίδας ή της ατρησίας της ουρήθρας.
Βρεφική πολυκυστική νεφρική νόσος και σύνδρομο κυστικών νεφρών όπως στο σύνδρομο Meckel-Gruber.

Η σχέση με την ανευπλοειδία

Η ανευπλοειδία είναι παρούσα μέχρι 4% των εμβρύων με ολιγάμνιο. Η συμμετρικά υπολειπόμενος ανάπτυξη με παρουσία έντονου ολιγοϋδράμνιου στο πρώτο και πρώιμο δεύτερο τρίμηνο θα πρέπει πάντα να εγείρει την πιθανότητα τρισωμίας 18 ή τριπλοειδίας. ²⁹

Πρόγνωση

Έχει αποδειχθεί, αυξημένος κίνδυνος σε εγκυμοσύνες και νεογνά, με μη ενεργητική δοκιμασία στο τεστ μη καταπόνησης (NST), σε επιβραδύνσεις του εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού, σε κεχρωσμένο αμνιακό λόγω μηκωνίου, σε τοκετό που διεκπεραιώθηκε με καισαρική λόγω δυσανεξίας και σε χαμηλή βαθμολογία Apgar score σε γυναίκες με δείκτη αμνιακού υγρού (AFI) ≤ 5 cm. ^{19 - 21} Ωστόσο, δεν συνάδουν όλες οι μελέτες και όλοι οι ερευνητές με την άποψη ότι δείκτης αμνιακού υγρού (AFI) ≤ 5cm, σχετίζεται με δυσμενή περιγεννητικά αποτελέσματα κατά την κύηση. Σε άλλες μελέτες στις οποίες αξιολόγησαν ασθενείς χαμηλού κινδύνου, το ολιγοϋδράμνιο δεν συνδέθηκε με δυσμενή έκβαση εγκυμοσύνης ή φτωχό περιγεννητικό αποτέλεσμα ²² και ασθενείς υψηλού κινδύνου. ^{23 - 26} Πάντως, οι εκτιμήσεις του όγκου του αμνιακού υγρού (AFV) πρέπει να είναι ακριβείς, να συσχετίζονται με το αποτέλεσμα ώστε να είναι χρήσιμες στη διαχείριση κυήσεων υψηλού κινδύνου. Επομένως, οι αντιφατικές μελέτες σχετικά με το κατώφλι ολιγοϋδραμνίου, η συσχέτιση του ολιγοϋδραμνίου με ενδομήτρια και περιγεννητικά συμβάματα, καθιστούν δύσκολη την ερμηνεία και τη λήψη αποφάσεων στον κλινικό ιατρό.

Η Casey και συνεργάτες, αξιολόγησαν τις αρνητικές επιπτώσεις κυήσεων με ολιγοϋδράμνιο, μετά τις 34 εβδομάδες. Ως ολιγάμνιο, ορίστηκε δείκτης αμνιακού υγρού (AFI)≤ 5cm. Τα περιγεννητικά αποτελέσματα των κυήσεων με ολιγοϋδράμνιο συγκρίθηκαν με εκείνα με δείκτη αμνιακού υγρού (AFI)>5cm. Η μελέτη περιελάμβανε συνολικά 6.423 κυήσεις από τις οποίες 147 (2,3%) είχαν ολιγοϋδράμνιο. Αυτή η επιπλοκή συσχετίστηκε με αυξημένη πρόκληση τοκετού (42% έναντι 18%, P<.001), θνησιμότητα (1,4% έναντι 0,3%, P<.03), μη ανακουφιστικό εμβρυϊκό καρδιακό ρυθμό (48% έναντι 39%), είσοδος στην μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών (7% έναντι 2%, P <.001), σύνδρομο εισρόφησης μηκωνίου (1% έναντι 0,1%, P<.001) και νεογνικό θάνατο (5% έναντι 0,3%. Ρ<.001). Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ολιγοϋδράμνιο σχετίζεται με αυξημένη περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα. ²⁰ Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως στις μελέτες που συγκρίνουν τις εγκυμοσύνες με δείκτες αμνιακού υγρού (AFIs) ≤5cm, με αυτές με δείκτες αμνιακού υγρού (AFIs) ˃ από 5cm όπως και πολλά από τα ενδομήτρια αποτελέσματα που αξιολογήθηκαν, π.χ., η παρακολούθηση του εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού που δυνητικά επηρέαζε τον τοκετό, τοκετός με καισαρική λόγω δυσανεξίας εμβρύου και οι βαθμολογίες Apgar scores, είναι υποκειμενικές εκτιμήσεις. Ως μόνες αντικειμενικές εκτιμήσεις θεωρούνται: παρουσία ή απουσία κεχρωσμένου αμνιακού υγρού λόγω μηκωνίου και το αρτηριακό ρΗ του ομφάλιου λώρου. Σε μια μετα-ανάλυση από τον Chauhan και συνεργάτες, αυξημένος κίνδυνος καισαρικής τομής λόγω δυσανεξίας εμβρύου και βαθμολογία Apgar score ˂ από 7 στα 5', αποδείχθηκε μεγαλύτερη στην ομάδα με δείκτη αμνιακού υγρού (AFI) ≤5cm συγκριτικά με αυτή με δείκτη αμνιακού υγρού (AFI) ˃ από 5cm. Ωστόσο, μεταξύ των δύο αυτών ομάδων δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στον κίνδυνο νεογνικής οξέωσης (αρτηριακό pH ομφάλιου λώρου <7,0), που είναι ένα αντικειμενικό αποτέλεσμα. ²⁷

Ο Chamberlain και συνεργάτες, μελέτησαν 7.582 ασθενείς υψηλού κινδύνου για μείζονες συγγενείς ανωμαλίες, και αξιολόγησαν τις μετρήσεις του βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP) στην πρόβλεψη περιγεννητικής θνησιμότητας. Η περιγεννητική θνησιμότητα ήταν 1,97/1000 (~0,2%) για μέτρηση βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP) ˃ από 2cm έως ˂ 8cm, 37,74/1000 (~3,8%) για (DVP) ≥1cm έως ≤ 2cm και 109,4/1000 (~11%) για (DVP) ˂1cm. ³ Το 2008, μια αναθεωρημένη μελέτη συνέκρινε τη χρήση της μέτρησης του δείκτη του αμνιακού υγρού (AFI) και τη μέτρηση του βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP) ως δοκιμασίες διαλογής για την πρόβλεψη κακού περιγεννητικού αποτελέσματος. Σε αυτή την μελέτη δεν εντοπίστηκαν σημαντικές διαφορές στα αρχικά αποτελέσματα εισαγωγών στις ΜΕΘ ή στους περιγεννητικούς θανάτους. Ωστόσο, υπήρχαν περισσότερες γυναίκες με διάγνωση ολιγοϋδράμνιου, περισσότερες προκλήσεις τοκετού και περισσότερες καισαρικές τομές λόγω μη ανακουφιστικού εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού κατά τη χρήση του δείκτη του αμνιακού υγρού (AFI). Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στον αριθμό του μη καθησυχαστικού εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού, του υποβοηθούμενου κολπικού τοκετού με ή χωρίς μη καθησυχαστικό εμβρυϊκό καρδιακό παλμό, ρΗ ομφαλικής αρτηρίας ˂ από 7,1, Apgar score ˂ από 7 στα 5΄, παρουσία μηκωνίου. ²⁸ Οι συγγραφείς της ανασκόπησης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μέτρηση βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP) ήταν προτιμότερη επειδή η χρήση του δείκτη αμνιακού υγρού (AFI) αύξησε τη διάγνωση του ολιγοϋδράμνιου και των προκλήσεων τοκετού χωρίς να βελτιωθεί το περιγεννητικό αποτέλεσμα. Όμοια, στην μετα-ανάλυση 2009 που συμπεριελάμβανε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μετρήσεις γυναικών σε μονήρη κύηση, οι έγκυες υποβάλλονταν σε υπερηχογράφημα μέτρησης όγκου αμνιακού υγρού (AFV), ως επιβεβαίωση της καλής εμβρυϊκής κατάστασης, και συνέκριναν τον δείκτη αμνιακού υγρού (AFI) με τη μέτρηση του βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP). Και οι δύο συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μέτρηση του βαθύτερου κάθετου θύλακου (DVP) είναι η μέθοδος επιλογής στην αξιολόγηση του όγκου του αμνιακού υγρού (AFV).

Στρατηγική διαχείρισης

Μόλις εντοπιστεί ελαττωμένος όγκος αμνιακού υγρού (AFV), διερευνάται σχολαστικά το έμβρυο για ανατομικές ανωμαλίες και αξιολογείται η ανάπτυξή του. Είναι αναγκαίο να ληφθεί λεπτομερές ιστορικό της μητέρας και να ακολουθήσει φυσική εξέταση για να εκτιμηθούν συγκεκριμένες καταστάσεις που συσχετίζονται με ολιγοϋδράμνιο (π.χ. υπερτασικές διαταραχές, PROM). Ανάλογα με την ηλικία κύησης, μπορεί να αξιολογηθεί το έμβρυο με τις διαθέσιμες εξετάσεις (π.χ. εμβρυϊκό NST, βιοφυσικό προφίλ [BPP]) και να ακολουθήσει συμβουλευτική από τον ειδικό της εμβρυο - μητρικής ιατρικής. Διενεργούνται επαναληπτικά υπερηχογραφήματα για την εκτίμηση της εμβρυικής ανάπτυξης ανά 3-4 εβδομάδες, ενώ ποσοτικοποίηση του όγκου του αμνιακού υγρού (AFV) πραγματοποιείται κάθε εβδομάδα όταν η ηλικία κύησης είναι ˂ από 41 εβδομάδες, δύο φορές την εβδομάδα όταν η ηλικία κύησης ηλικίας είναι ˃ από 41 εβδομάδες ή σε περίπτωση υπολειπόμενης ανάπτυξης (FGR) διενεργούνται μελέτες ροής Doppler (π.χ. Doppler ομφαλικής αρτηρίας ιδίως στη ρύθμιση του FGR). Οι εγκυμοσύνες που επιπλέκονται με χρόνιο ολιγοϋδράμνιο νωρίς κατά την πρώιμη περίοδο της κύησης, μπορεί να οδηγήσουν σε εμβρυϊκές παραμορφώσεις (π.χ. ακολουθία Potter ή ακολουθία ολιγοϋδραμνίου) και πνευμονική υποπλασία η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα. Δυστυχώς, η θεραπεία του ολιγοϋδραμνίου (π.χ., αμνιοέκχυση), δεν έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα νεογνά αποτελέσματα. Το ολιγοϋδράμνιο γενικά, θεωρείται όρος ταυτόσημος ή και ένδειξη για τοκετό.

Βιβλιογραφία

Horsager R, Nathan L, Leveno KJ. Correlation of measured amniotic fluid volume and sonographic predictions of oligohydramnios. Obstet Gynecol. 1994; 83: 955-958. PubMed | Google Scholar
Dildy GA, Lira N, Moise KJ Jr, et al. Amniotic fluid volume assessment: comparison of ultrasonographic estimates versus direct measurements with a dye-dilution technique in human pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1992; 167: 986-994. PubMed | Google Scholar
Chamberlain PF, Manning FA, Morrison I, et al. Ultrasound evaluation of amniotic fluid volume. I. The relationship of marginal and decreased amniotic fluid volumes to perinatal outcome. Am J Obstet Gynecol 1984; 150: 245–49. PubMed | Google Scholar
Phelan JP, Smith CV, Broussard P, et al. Amniotic fluid volume assessment with the four-quadrant technique at 36–42 weeks' gestation. J Reprod Med. 1987; 32: 540–42. PubMed | Google Scholar
Baron C, Morgan MA, Garite TJ. The impact of amniotic fluid volume assessed intrapartum on perinatal outcome. Am J Obstet Gynecol. 1995; 173: 167–74. PubMed | Google Scholar
Moore TR, Cayle JE. The amniotic fluid index in normal human pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1990; 162: 1168–73. PubMed | Google Scholar
Chauhan SP, Doherty DD, Magann EF, et al. Amniotic fluid index vs single deepest pocket technique during modified biophysical profile: a randomized clinical trial. Am J Obstet Gynecol. 2004; 191: 661–67. Discussion 7–8. PubMed | Google Scholar
Magann EF, Perry KG Jr, Chauhan SP, et al. The accuracy of ultrasound evaluation of amniotic fluid volume in singleton pregnancies: the effect of operator experience and ultrasound interpretative technique. J Clin Ultrasound. 1997; 25: 249–53. PubMed | Google Scholar
Petrozella LN, Dashe JS, McIntire DD, et al. Clinical significance of borderline amniotic fluid index and oligohydramnios in preterm pregnancy. Obstet Gynecol. 2011; 117: 338–42. PubMed | Google Scholar
Magann EF, Chauhan SP, Hitt WC, et al. Borderline or marginal amniotic fluid index and peripartum outcomes: a review of the literature. J Ultrasound Med. 2011; 30: 523–28. PubMed | Google Scholar
Bullo ML, Tschumi S, Bucher BS, et al. Pregnancy outcome following exposure to angiotensin-converting enzyme inhibitors or angiotensin receptor antagonists: a systematic review. Hypertension. 2012; 60 (2): 444-450. PubMed | Google Scholar
Antonucci R, Zaffanello M, Puxeddu E, et al. Use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in pregnancy: impact on the fetus and newborn. Curr Drug Metab. 2012; 13 (4): 474-490. PubMed | Google Scholar
Pilu G, Nicolaides K, Ximenes R, et al. Abnormalities of the amniotic fluid volume. Diagnosis of Fetal abnormalities. The 18 to 23 weeks scan. Diploma in fetal medicine and ISUOG educational series 2000
Borgida AF, Mills A, Feldman DM, et al. Outcome of pregnancies complicated by ruptured membranes after genetic amniocentesis. Am J Obstet Gynecol. 2000; 183: 937-939. PubMed | Google Scholar
Mercer B, Milluzzi C, Collin M. Periviable birth at 20 to 26 weeks of gestation: proximate causes, previous obstetric history and recurrence risk. Am J Obstet Gynecol. 2005; 193 (3 Pt 2): 1175-1180. PubMed | Google Scholar
Chauhan SP, Taylor M, Shields D, et al. Intrauterine growth restriction and oligohydramnios among high-risk patients. Am J Perinatol. 2007; 24 (4): 215-221. PubMed | Google Scholar
Shipp D, Bromley B, Pauker S, et al. Outcome of singleton pregnancies with severe oligohydramnios in the second and third trimesters. Ultrasound Obstet Gynecol. 1996; 7(2): 108-113. PubMed | Google Scholar
Laudy AM, Wladimiroff J JW. The fetal lung 2: pulmonary hypoplasia. Ultrasound Obstet Gynecol. 2000; 16(5): 482-494. PubMed | Google Scholar
Rutherford SE, Phelan JP, Smith CV, et al. The four-quadrant assessment of amniotic fluid volume: an adjunct to antepartum fetal heart rate testing. Obstet Gynecol. 1987; 70: 353-356. PubMed | Google Scholar
Casey BM, McIntire DD, Bloom SL, et al. Pregnancy outcomes after antepartum diagnosis of oligohydramnios at or beyond 34 weeks’ gestation. Am J Obstet Gynecol. 2000; 182: 909-912. PubMed | Google Scholar
Shmoys SM, Sivkin M, Dery C, et al. Amniotic fluid index: an appropriate predictor of perinatal outcome. Am J Perinatol. 1990; 7: 266-269. PubMed | Google Scholar
Zhang J, Troendle J, Meikle S, et al. Isolated oligohydramnios is not associated with adverse perinatal outcomes. BJOG. 2004 Mar; 111: 220-225. PubMed | Google Scholar
Magann EF, Chauhan SP, Kinsella MJ, et al. Antenatal testing among 1001 patients at high risk: the role of ultrasonographic estimate of amniotic fluid volume. Am J Obstet Gynecol. 1999; 180: 1330-1336. PubMed | Google Scholar
Barrilleaux PS, Magann EF, Chauhan SP, et al. Amniotic fluid index as a predictor of adverse perinatal outcome in the HELLP syndrome. J Reprod Med. 2007; 52: 293-298. PubMed | Google Scholar
WJ Ott. Reevaluation of the relationship between amniotic fluid volume and perinatal outcome. Am J Obstet Gynecol. 2005; 192: 1803-1809. PubMed | Google Scholar
Magann EF, Kinsella MJ, Chauhan SP, et al. Does an amniotic fluid index of </=5 cm necessitate delivery in high-risk pregnancies? A case-control study. Am J Obstet Gynecol. 1999; 180 (6 Pt 1): 1354-1359. PubMed | Google Scholar
Chauhan P, Sanderson M, Hendrix NW, et al. Perinatal outcome and amniotic fluid index in the antepartum and intrapartum periods: a meta-analysis. Am J Obstet Gynecol. 1999; 181: 1473-1478. PubMed | Full text AJOG | Google Scholar
Nabhan AF, Abdelmoula YA. Amniotic fluid index versus single deepest vertical pocket as a screening test for preventing adverse pregnancy outcome. Cochrane Database Syst Rev. 2008 Jul; 16;(3). PubMed | Google Scholar
Coady AM, Bower S: Twining’s Textbook of Fetal Abnormalities, 3rd Edition P 88-89, 2015. Google Scholar
Nabhan AF, Abdelmoula YA. Amniotic fluid index versus single deepest vertical pocket: a meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Gynaecol Obstet. 2009 Mar; 104(3): 184-188. PubMed | Wiley Online Library | Google Scholar