Περιγραφή και ορισμός

Ο ερπητοϊός της ανεμευλογιάς - ζωστήρα είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη της ανεμευλογιάς ή του έρπητα ζωστήρα. Η ανεμευλογιά παριστάνει την οξεία μορφή της νόσου, η οποία εμφανίζεται κατά την πρωτολοίμωξη από τον ιό και αφήνει ισόβια ανοσία. Ο έρπητας ζωστήρ εμφανίζεται σε άτομα μερικώς ανοσοποιημένα, μετά από ενεργοποίηση του ιού που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση. Η ανεμευλογιά είναι νόσος της παιδικής ηλικίας που εμφανίζεται σπάνια κατά την διάρκεια της κύησης με συχνότητα 1:2000 κυήσεις (Brunell PA, Cherry J, Ector WL, et al. Expanded guidelines for use of varicella-zoster immune globulin. Pediatrics, 72: 886, 1983). Ο έρπητας ζωστήρ είναι νόσος που εκδηλώνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες και είναι ασυνήθιστος στην εγκυμοσύνη (Eyal A, Friedman M, Petetz BA, et al.Pregnancy compicated by herpes zoster. J Reprod Med., 28:600, 1983).

Εμβρυοπάθεια

Η ακριβής συχνότητα της συγγενούς ανεμευλογιάς δεν είναι επακριβώς γνωστή και αναμφίβολα θεωρείται πολύ μικρή. Η συγγενής ανεμευλογιά λαμβάνει χώρα κατά την διαπλακουντιακή μεταφορά του ιού, με συνέπεια την δυνατότητα εμβρυϊκής μόλυνσης και την πρόκληση συγγενούς λοίμωξης. Εάν η έγκυος προσβληθεί τις 20 πρώτες εβδομάδες της κύησης η επίπτωση για συγγενή ανεμευλογιά είναι 2% (Pastuzak AL, Levy M, Shich B et al.: Outcome after varicella infection in the first 20 weeks of pregnancy. N. Engl. J. Med. 330: 901-905, 1994). Το μεγαλύτερο όμως ποσοστό των εμβρύων που έχουν προσβληθεί με συγγενή λοίμωξη, γεννιούνται φυσιολογικά νεογνά, και, το μοναδικό σημείο που μαρτυρά ότι υπήρξε ενδομήτρια μόλυνση, είναι ο θετικός τίτλος αντισωμάτων ή η χαρακτηριστική εκδήλωση έρπητα ζωστήρα τον πρώτο χρόνο της ζωής τους (Paryani SG, Arvin AM. Intrauterine infection with varicella-zoster virus after maternal varicella. N Engl J Med 314:1542, 1986).

Η μόλυνση της εγκύου τις τελευταίες εβδομάδες της κύησης έχει σαν αποτέλεσμα την δυνατότητα προκλήσεως περιγεννητικής λοίμωξης. Τα νεογνά που γεννιούνται με συγγενή προσβολή παρουσιάζουν χαρακτηριστικές δερματικές βλάβες. Όταν η ανεμευλογιά εκδηλωθεί στην μητέρα 4 ημέρες πριν έως 2 ημέρες μετά τον τοκετό, το νεογνό θα εμφανίσει την νόσο της ανεμευλογιάς σε βαριά μορφή, την 5η-15η ημέρα της ζωή του, η οποία θα εξελιχτεί σε πνευμονία με 30% πιθανότητα νεογνικής θνησιμότητας (Enders G. Varicella-zoster virus infection in pregnancy. Prog Med Virol., 29: 166, 1984). Η νεογνική ανεμευλογιά συνήθως διαδράμει ελαφρά όταν η μητέρα εκδηλώσει την νόσο 20 ημέρες έως 5 ημέρες πριν από τον τοκετό. Το νεογνό θα εμφανίσει την νόσο την 4η-6η ημέρα της ζωής του σε ήπια μορφή με χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας. Ήπια επίσης είναι η νεογνική νόσηση όταν η ανεμευλογιά εκδηλωθεί στην μητέρα 3 μέρες ή αργότερα μετά από τον τοκετό (Παπαγρηγορίου Μ. Ανεμευλογιά: κύηση και νεογνό. 22η Παιδιατρική Θεραπευτική Ενημέρωση. Α΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, 1989). Τέλος, εάν η έγκυος εμφανίσει έρπητα ζωστήρα ο κίνδυνος εμβρυοπάθειας είναι μηδαμινός, εκτός εάν το έμβρυο μολυνθεί κατά τον χρόνο κολπικού τοκετού όταν ο έρπητας εντοπίζεται στα γεννητικά όργανα της εγκύου, οπότε το νεογνό θα παρουσιάσει ανεμευλογιά (Καβαλιώτης Ι. Λοίμωξη με τον ιό ανεμευλογιάς - ζωστήρα κατά την κύηση και τον τοκετό. Ιατρική 64 :52-56, 1993).

Ανωμαλίες ανιχνεύσιμες μέσω υπερηχογραφίας

Τα υπερηχογραφικά ευρήματα μπορεί να αποκαλύψουν διάφορες ανωμαλίες όπως:

Κεντρικό νευρικό σύστημα

κοιλιομεγαλία

πορεγκεφαλική κύστη

μικροκεφαλία

Πρόσωπο

καταρράκτης

μικροφθαλμία

Κοιλιά

υπερηχογενές έντερο

ηχογενείς ηπατικές εστίες

Άκρα

υποπλασία κνήμης

υποπλασία άνω άκρων/γνάθου/ημιθωρακίου

Άλλα

υδράμνιο

ύδρωπας

μονήρης ομφαλική αρτηρία

Υπερηχογραφική διάγνωση

Υπερηχογραφικά ευρήματα, ενδεικτικά συγγενούς λοίμωξης, μπορούν να παρατηρηθούν στις 15 εβδομάδες ή αργότερα στην κύηση και συμπεριλαμβάνουν τον εμβρυϊκό ύδρωπα, το υδράμνιο και τις ηχογενείς εστίες στο ήπαρ (Pretorius DH, Hayward I, Jones KL, Stamm E: Sonographic evaluation on pregnancies with maternal varicella infection. J Ultrasound Med 11: 459-463, 1992).

Φυσική ιστορία και έκβαση

Η επίπτωση της εμβρυοπάθειας από τον ιό της ανεμευλογιάς είναι 1% έως 2%, όταν η έγκυος προσβληθεί τις πρώτες 20 εβδομάδες της κύησης. Το 30% των προσβεβλημένων νεογνών, όταν η νόσος εκδηλωθεί στην μητέρα 4 ημέρες πριν έως και 2 ημέρες μετά τον τοκετό, θα πεθάνουν σε πρώιμη βρεφική ηλικία, λόγω πνευμονίας. Όσα βρέφη επιζούν, έχουν ένα φάσμα προβλημάτων που κυμαίνονται, από ήπιες δερματικές ανωμαλίες έως σπασμοί και από διανοητική υστέρηση έως ατροφίες μελών.