Περιγραφή και ορισμός

Το σύνδρομο Roberts (Roberts Syndrome-RBS) είναι μια σπάνια αυτοσωματική υπολειπόμενη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση της ανάπτυξης, μικροκεφαλία, κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες, νοητική υστέρηση και τετραφωκομέλια (συμμετρική μείωση των άκρων) σε διάφορους βαθμούς προσβολής, καρδιακές και νεφρικές ανωμαλίες. ^{1 , 2} Το RBS προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο ESCO2 το οποίο βρίσκεται στο τόπο 8p21.1 του χρωμοσώματος 8, το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη απαραίτητη για την χρωματική συνοχή κατά την φάση S της μίτωσης. ^{3 , 4}

To σύνδρομο της φωκομελίας (Phocomelia Syndrome-PCS) έχει λιγότερο σοβαρή συμμετρική μείωση των άκρων, καμπτικές συσπάσεις διαφόρων αρθρώσεων των άκρων, μικρές ανωμαλίες του προσώπου, καθυστέρηση ανάπτυξης και περιστασιακά διανοητική υστέρηση. Και τα δύο αυτά σύνδρομα μπορούν να θεωρηθούν ως μέρος ενός ευρύτερου φάσματος ανωμαλιών, με το RBS να αντιπροσωπεύει το πιο σοβαρό μέρος του στο οποίο τα σοβαρά προσβεβλημένα βρέφη μπορεί να γεννηθούν θνησιγενή ή να πεθάνουν στη μεταγεννητική περίοδο, ενώ τα άτομα με το PCS αντιπροσωπεύουν το ηπιότερο μέρος του φάσματος και συνήθως επιβιώνουν έως την ενηλικίωση. ⁵

Δημογραφικά στοιχεία

Η συνολική επίπτωση της παθολογικής αυτής κατάστασης στο γενικό πληθυσμό είναι 0,15%.

Αίτια

Οι πιo αποδεκτές θεωρίες σχηματισμού του RBS-φωκομελίας είναι κυρίως τρείς. Το σύνδρομο αμνιακών ταινιών, η δράση τερατογόνων όπως η θαλιδομίδη και το αγγειακό επεισόδιο. ^{6 - 8} Οι ενδοαμνιακές ινώδεις ταινίες που σχηματίζονται μετά την 45η ημέρα της κύησης λόγω ρήξης του αμνιακού σάκου προκαλούν συμπίεση ή εγκλωβισμό στα δάκτυλα ή σε περιφερικά τμήματα των άκρων με επακόλουθο "ακρωτηριασμούς" ή σε ελαφρότερες περιπτώσεις την εμφάνιση συνδακτυλίας. ⁹ Η τερατογόνος δράση στην έκθεση θαλιδομίδης έχει ιστορικό ενδιαφέρον. Χρησιμοποιήθηκε σαν ηρεμιστικό-αντιεμετικό από έγκυες την δεκαετία του 60, για να αποσυρθεί το 1961 μετά τις πρώτες αναφορές τερατογέννεσης το 1959. Τα θύματα της θαλιδομίδης υπολογίστηκαν σε 10.550 παιδιά που γεννήθηκαν με σοβαρές σκελετικές ανωμαλίες οι οποίες αφορούσαν κυρίως τα άνω και τα κάτω άκρα, το πρόσωπο, την καρδιά, κ.λ.π. ^{10 - 13} Το RBS-φωκομελίας μπορεί να προκληθεί επίσης από αγγειακό επεισόδιο (θρόμβωση, απόφραξη, ρήξη), με επακόλουθη διακοπή της κυκλοφορίας του προσβεβλημένου μέλους που καταλήγει σε ποικίλους βαθμούς ανεπάρκειας των μακρών οστών.

Κληρονομικότητα

To RBS έχει ένα αυτοσωματικό υπολειπόμενο πρότυπο κληρονομικότητας με ποικίλη διεισδυτικότητα και διαφορετικούς βαθμούς φαινοτυπικής έκφρασης. ^{14 , 15}

Ανωμαλίες ανιχνεύσιμες μέσω υπερηχογραφίας

Α. Συνήθη ευρήματα

λαγώχειλο με ή χωρίς λυκόστομα

υπερτελορισμός

μικρογναθία

μικροκεφαλία

βαριά υπομελία, πιο βαριά στα άνω άκρα, με ποικίλους βαθμούς μείωσης των άνω άκρων που αφορούν το βραχιόνιο, την κερκίδα και την ωλένη

απουσία ή υποπλασία του βραχιόνιου, του μηριαίου, της κνήμης και της περόνης

ολιγοδακτυλία

συνδακτυλία

καμπτικές συσπάσεις όλων των αρθρώσεων των άκρων

υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη (IUGR)

κρυψορχία

Β. Περιστασιακά ευρήματα

εγκεφαλοκήλη

κρανιοσυνοστέωση

κοιλιομεγαλία

κυστικό ύγρωμα

μικροφθαλμία

καταρράκτης

καρδιακές ανωμαλίες

νεφρικές ανωμαλίες

ανωμαλίες γεννητικών οργάνων

υδράμνιο

Υπερηχογραφική διάγνωση

Η διάγνωση του RBS-φωκομελίας μπορεί να τεθεί μέσω υπερηχογραφίας ήδη από τις 12 εβδομάδες της κύησης και άλλες φορές λίγο αργότερα με βάση τις ανωμαλίες των μελών και του προσώπου. ^{16 - 18} Τα κυστικά υγρώματα και το υδράμνιο αποτελούν ανιχνεύσιμα χαρακτηριστικά αυτού του συνδρόμου. Η 3D απεικόνιση των μακρών οστών μπορεί να συμβάλει στην διάγνωση των παραμορφώσεων του τύπου της φωκομελίας και να κατανοήσει η οικογένεια την κατάσταση του εμβρύου στην μήτρα. ^{19 , 20} Η διάγνωση, μπορεί, επίσης να τεθεί σε οικογένειες υψηλού κινδύνου για το RBS-φωκομελίας με δειγματοληψία χοριακής λάχνης (CVS) και αμνιοπαρακέντηση. ^{21 - 23} Οι κυτταρικές μεταβολές και στα δύο σύνδρομα (RBS-PCS) περιλαμβάνουν έλλειψη συνοχής στις ετεροχρωμικές περιοχές γύρω από τα κεντρομερή στα χρωμοσώματα 1, 9, 16 και στο άπω τμήμα του μακρύ βραχίονα του Y χρωμοσώματος. ^{24- 28}

Διαφορική διάγνωση

Το σύνδρομο RBS θα πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί από το σύνδρομο Grebe και την αναιμία Fanconi. Το σύνδρομο Grebe απαντάται μεταξύ των Ινδιάνων της Βραζιλίας και χαρακτηρίζεται από έντονη βράχυνση των άνω και κάτω άκρων, με πιο βαριά υπομελία στα κάτω άκρα. ²⁹ Η αναιμία Fanconi χαρακτηρίζεται από υποπλασία της κερκίδας, απουσία αντιχείρων και τάση για λευχαιμία. ³⁰

Φυσική ιστορία και έκβαση

Πολλά από τα έμβρυα με RBS γεννιούνται νεκρά ή πεθαίνουν κατά την βρεφική ηλικία. ³¹ Εκείνα που επιβιώνουν έχουν βαριά νοητική υστέρηση και καθυστέρηση της ανάπτυξης.